National Trust

Hollandse meesters uit Britse landhuizen

11 oktober 2018 - 6 januari 2019

Een unieke tentoonstelling: tweeëntwintig schilderijen uit twaalf huizen van de National Trust. Nooit eerder was zo’n grote groep Hollandse meesterwerken uit het bezit van de National Trust op reis buiten het Verenigd Koninkrijk.

Hollanders in het Verenigd Koninkrijk

Britse verzamelaars waren in de 17de eeuw al dol op het werk van Hollandse meesters. Bij gebrek aan goede schilders van eigen bodem, waren ze aangewezen op kunstenaars van het vasteland. Door de sterke banden tussen het Verenigd Koninkrijk en de Republiek, lag het voor de hand dat de Britten hun schilderijen bestelden bij Hollandse schilders. Sommige van die schilderijen werden in het Verenigd Koninkrijk gemaakt, andere ontstonden in de Republiek en vonden later hun weg naar de overkant van de Noordzee.

De verzamellust van de Britse elite nam vanaf de 18de eeuw flink toe. Inmiddels waren er genoeg indrukwekkende Engelse schilders, maar ook de oude meesters uit Holland bleven geliefde verzamelobjecten. In de loop der eeuwen kwam zo een indrukwekkend aantal Hollandse meesterwerken in het Verenigd Koninkrijk terecht in bestaande en nieuwe verzamelingen.

Cuyp, Rembrandt, Steen

Eén van de topstukken in de tentoonstelling is een bijna 2 meter breed Gezicht op Dordrecht vanuit het noorden van Aelbert Cuyp (c.1655) met een schitterende avondlucht (Ascott House, Buckinghamshire). Cuyps schilderijen waren vanaf de 18de eeuw razend populair bij de Engelse elite en de beste werken van zijn hand zijn daarom nog altijd in dat land te vinden. In Nederland zijn ze daarentegen tot op de dag van vandaag zeer zeldzaam. Dit schilderij was zó groot dat het rond 1774 in tweeën werd gedeeld en apart verkocht. In 1842 kwamen de delen weer bij elkaar.

Rembrandt schilderde in zijn leven minstens 40 zelfportretten en uit Buckland Abbey in Devon komt Zelfportret met gevederde baret (1635). Dit werk is tegelijk een voorbeeld van een tronie, een  geschilderde studie waarbij de geportretteerde in exotisch kostuum is uitgedost.

Upton House, met zijn beroemde schilderijencollectie, is de thuishaven van Interieur van de Catharinakerk te Utrecht van Pieter Saenredam uit c. 1660. Dit schilderij wordt gekenmerkt door de vredige harmonie van het enorme witte interieur waarin mensen ondergeschikt zijn. Uiteraard ontbreekt Jan Steen niet. Zijn oeuvre is enorm en in zijn schilderijen waren taveernes, cafés en bordelen favoriet. In het schilderij De Vermoeide Reiziger, eveneens uit Upton House, uit c. 1660-61, biedt de vrouw de man een glas wijn aan; of is er meer aan de hand?

Bekende schilders als Abraham Bloemaert, Gerard ter Borch, Gerrit van Honthorst, Pieter de Hooch en Gabriel Metsu ontbreken niet.

National Trust A
Gerard ter Borch, Een officier die buigt voor een dame, c. 1662, Doek, 76 x 68 cm, National Trust, Polesden Lacey, Surrey

Begunstigers

De tentoonstelling werd mede mogelijk gemaakt door de Dutch Masters Foundation, de BankGiro Loterij, het legaat van de heer G.A. den Hartog, de Stichting Zabawas, alsmede de rijksoverheid: de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft namens de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap een indemniteitsgarantie toegezegd.

The National Trust

In veel Britse landhuizen hangen schilderijen van Hollandse meesters uit de 17de eeuw. Sommige daarvan bevinden zich al eeuwen in statige eetkamers of intieme kabinetten.

In het Mauritshuis zijn nu tweeëntwintig schilderijen te zien uit twaalf huizen van de National Trust. Nooit eerder was zo’n grote groep Hollandse meesterwerken uit het bezit van de National Trust op reis buiten het Verenigd Koninkrijk.

De National Trust werd in 1895 opgericht door particulieren met als doel ‘places of historic interest or natural beauty’ te behouden, ‘for ever, for everyone’.

De Trust beheert inmiddels talloze locaties in Engeland, Wales en Noord-Ierland: van landhuizen tot kastelen, van tuinen tot pubs, van fabrieken tot kunstverzamelingen. Met daarin Hollandse meesters van ongekende kwaliteit.

Onderstaande National Trust Houses hebben werken aan het Mauritshuis uitgeleend: