Emilie Gordenker, directeur Mauritshuis: “De timing van de verwerving van dit schilderij van Lastman, aan het begin van het Rembrandtjaar, kon niet beter. Een representatief werk van Lastman stond al lang op het verlanglijstje van het museum vanwege de grote invloed van de kunstenaar op de jonge Rembrandt. We zijn daarom iedereen die heeft bijgedragen aan deze droomaanwinst zeer dankbaar, met name een particuliere begunstiger en de Vrienden van het Mauritshuis.”
In zijn tijd was de Amsterdamse Pieter Lastman een van de voornaamste schilders van historiestukken (schilderijen met verhalen uit de bijbel, de klassieke mythologie en de oudheid). Historiestukken werden beschouwd als het hoogst haalbare voor een schilder. Om zich daarin te bekwamen, ging Rembrandt in 1625-1626 in de leer bij Pieter Lastman. Hoewel hij maar een half jaar de leermeester van Rembrandt is geweest, heeft hij een grote invloed gehad op diens ontwikkeling als schilder. De aankoop vult een lacune in de collectie van het Mauritshuis: hoewel historiestukken uit de Gouden Eeuw goed vertegenwoordigd zijn, geldt dat niet voor het werk van Lastman en de schilders uit zijn omgeving (de zogenaamde pre-Rembrandtisten).
Volgens het boekje
De prediking van Johannes de Doper uit 1627 is een uitstekend voorbeeld van het type historiestukken dat Lastman schilderde rond de periode dat Rembrandt bij hem in de leer was. Een druk bevolkte voorstelling, helder belicht en met een bont kleurgebruik. De compositie is zorgvuldig opgebouwd en geheel volgens het boekje; om preciezer te zijn volgens het Schilder-Boeck van Karel Mander uit 1604. Daarin wordt uitgelegd hoe een goede compositie in elkaar moet zitten. Trucjes die voor een ervaren historieschilder als Lastman gesneden koek waren. Lastman speelde niet alleen met de compositie, maar creëerde met een uitgekiende lichtwerking diepte in de voorstelling: zo heeft de menigte zich verzameld rond Johannes de Doper, die badend in het licht zijn in schaduw geplaatste publiek toe spreekt. Het thema van de prediking van Johannes de Doper waarin hij de komst van Christus aankondigt, is een bekend onderwerp in de schilderkunst.
Vrienden van het Mauritshuis
Het Mauritshuis is voor een belangrijk deel afhankelijk van particuliere steun. De Vrienden van het Mauritshuis leveren hier een aanzienlijke bijdrage aan. In 1957 werd de Stichting Johan Maurits van Nassau opgericht, met als doel het museum te steunen bij de uitbreiding van de collectie en het realiseren van tentoonstellingen en publicaties. De stichting verwierf ook zelf schilderijen en gaf die in duurzaam bruikleen aan het museum. In 1982 werd een tweede stichting opgericht: de Stichting Vrienden van het Mauritshuis, bedoeld om actief fondsen te werven. In 1986 fuseerden beide stichtingen en werd een grote actie gehouden om vrijwilligers, vrienden en donateurs te werven. Een van de belangrijkste doelstellingen was nog altijd het steunen van het museum bij de aankoop van schilderijen. Daarnaast leveren de Vrienden een zeer belangijke bijdrage aan tijdelijke tentoonstellingen in het museum.
