Verbluffende details
De meesters van het maaltijdstilleven schilderden verfijnde etenswaren als vis, oesters, garnalen, kaas, vleeswaren, brood, olijven en noten met daartussen fraaie glazen, vergulde bokalen, steengoed kannen en oosters porselein. De manier waarop de details in de maaltijdstillevens zijn uitgewerkt is verbluffend, evenals de lichtreflecties op de verschillende materialen. Zo wist Clara Peeters op haar Stilleven met kazen, amandelen en krakelingen de wat brokkelige structuur van de grootste kaas en de afgeschaafde boterkrullen op het bord tot in de kleinste details na te bootsen. Ook de lichtreflecties op het lemmet van het mes werkte zij heel geraffineerd uit. Eenzelfde virtuositeit komen we tegen bij Claesz en Heda. Zo gaf Heda op zijn indrukwekkende Stilleven met vergulde bokaal uit 1635 de lichtreflecties op het grote glas subliem weer. Op het glas zien we niet alleen het uit een raam binnenvallende licht, maar ook de zachte weerschijn van een zilveren tazza (drinkschaal) en een vergulde bokaal. De weerspiegeling oogt als een verfijnd draadwerk op het glas en is een fraai staaltje van het vakmanschap dat zo kenmerkend is voor de vroege maaltijdstillevens.
Interpretatie
Het afgebeelde voedsel en de kostbare objecten roepen een utopische wereld zonder honger en schaarste op. In de maaltijdstillevens ligt vaak een vergankelijkheidsgedachte besloten. Zo is de vanitas-symboliek op maaltijdstillevens van Claesz en Heda expliciet doordat beide schilders een horloge in hun voorstelling hebben opgenomen. Daarnaast geldt een goede maaltijd nog altijd als een teken van welvaart en welbevinden. Het is goed denkbaar dat de grote overvloed van etenswaren op de getoonde schilderijen als een aansporing tot matigheid diende. Op diverse schilderijen van Peeters staat het woord 'TEMP[ERANTIA]' (matigheid) op het lemmet van een prominent weergegeven mes. Daarmee heeft zij wellicht een diepere lading aan haar voorstellingen willen geven.
Foodfestivals
Op vier zaterdagen tijdens de tentoonstelling worden Foodfestivals georganiseerd in het Mauritshuis, met lezingen, proeverijen, workshops, films met bijdragen van o.a. Petra Possel, Onno Kleyn, Sacha de Boer, Andrea van der Pol, de Firma Kef, Urban Farmers en Het Nederlands Visbureau. Elke editie heeft een eigen thema: 18 maart - kaas & brood, 22 april - vlees & vis, 20 mei - drank & glaswerk, 17 juni - groenten & vruchten. Gedurende de tentoonstelling staat een glazen kas op het plein van het Mauritshuis:
Proefstation Mh. Voor meer informatie: mauritshuis.nl/slowfood.
Catalogus
Het Mauritshuis en Waanders Uitgevers presenteren bij de tentoonstelling de catalogus Slow Food: Hollandse en Vlaamse maaltijdstillevens 1600-1640, met ruim 150 illustraties in kleur uitgebracht in het Nederlands (ISBN 978 94 6262 116 9) en Engels (ISBN 978 94 6262 117 6). De catalogus is geschreven door Quentin Buvelot, hoofdconservator van het Mauritshuis, met bijdragen van Yvonne Bleyerveld, Milou Goverde, Zoran Kwak, Anne Lenders, Fred G. Meijer en Charlotte Rulkens. Prijs: € 29,95.
Met dank aan
De tentoonstelling is mede mogelijk gemaakt door bijdragen van Stichting Vrienden van het Mauritshuis, NN Group, Dutch Masters Foundation, Turing Foundation en de BankGiro Loterij.
De catalogus is mede mogelijk gemaakt dankzij genereuze bijdragen van Stichting dr. Hendrik Muller's Vaderlandsch Fonds en Prins Bernhard Cultuurfonds.
