13 februari - 29 juni 2025
In 2025 staat het Mauritshuis stil bij de bevrijding van Nederland, tachtig jaar geleden. De kunstcollectie in de opslag, propaganda-tentoonstellingen, muziekuitvoeringen en Arbeitseinsatz-onderduikers – het Mauritshuis maakte tijdens de Duitse bezetting van Nederland een bewogen periode door.
Het museum bevond zich midden in het politieke machtscentrum van de nazi’s: alle belangrijke organisaties van het Duitse bestuur lagen letterlijk om de hoek. Directeur Wilhelm Martin had vele zorgen, waaronder de bescherming van de wereldberoemde collectie schilderijen, en hoe om te gaan met de propagandistische rol van het museum die de Duitsers voor ogen hadden.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog woonde vanaf 1942 het gezin van bedrijfsvoerder Mense de Groot in het Mauritshuis. De herinneringen en belevenissen van één van de kinderen, de 11-jarige Menno de Groot, spelen een belangrijke rol voor onze jonge museumbezoekers.
Voor families
Dit is Menno. Vanaf de zomer van 1942 woonde hij met zijn familie in de kelder van het Mauritshuis. Zijn vader Mense de Groot was bedrijfsvoerder. Op deze manier zorgde directeur Martin ervoor dat er altijd een betrouwbare medewerker in het museum was om toezicht te houden.
Maar wat speelde zich allemaal af binnen-en buiten de muren van het museum? Waar was het Meisje met de parel tijdens de Tweede Wereldoorlog? Vader Mense hield alles bij in een persoonlijk logboek, maar hoe beleefde Menno zijn tijd in het Mauritshuis? Zijn verhaal begint in de grote kunstkluis. Hier vertelt Menno ons over zijn jeugdherinneringen: van het verzorgen van zijn konijnen tot vissen vangen in de Hofvijver.
Ga op missie
Met jouw eigen logboek ontdek je in de tentoonstelling hoe het was om als kind in oorlogstijd te leven en hoe de directeur de beroemde kunstwerken beschermde. Wat voelde hij? Waarover dacht hij na? En wat voor beslissingen moest hij nemen? Je kunt het logboek (8+) ophalen bij de Servicebalie of bij de ingang van de tentoonstelling.
Lege lijsten
Directeur Wilhelm Martin realiseerde zich al in de jaren ’30 dat ‘zijn’ collectie in tijden van oorlog buitengewoon kwetsbaar zou zijn en deed er alles aan om de collectie veilig de oorlog door te loodsen.
Het Mauritshuis beschikte over een bomvrije ‘kunstkluis’. Daar waren ’s nachts alle topstukken opgeslagen, overdag werden enkele naar boven gebracht, zoals het Meisje. Boven de ingang liet Martin een tekst aanbrengen: ’t Is droevig, dat de oorlog vergt, dat men ’s lands Kunst voor ’t oog verbergt.
In de loop van de oorlog reisden de belangrijkste kunstwerken naar de verschillende ‘Rijksbergplaatsen’. Daar bleven ze tot het einde van de oorlog. In die periode boden de muren van het Mauritshuis een troosteloze aanblik: zalen met lege lijsten.
