Als u oog in oog met het Meisje met de parel staat, lijkt de donkere achtergrond te verdwijnen, terwijl het Meisje zelf – visueel en qua gevoel – dichterbij komt. Doordat het Meisje zo afsteekt tegen de donkere achtergrond lijkt ze haast driedimensionaal, en het oog wordt naar de lichte partijen op haar gezicht en oorbel getrokken. De trend om mensen te portretteren tegen een donkere achtergrond schijnt gezet te zijn door Leonardo da Vinci (1452–1519), waarna de gewoonte door Nederlandse kunstenaars werd overgenomen.