Johannes Vermeer is een van de beroemdste schilders uit de Hollandse 17de eeuw. Hij is bekend om zijn intieme huiselijke taferelen met een fenomenale lichtweergave. Ook in andere schilderijen van hem, zoals het beroemde Meisje met de parel en Gezicht op Delft wist Vermeer een ingetogen en bijna tijdloze sfeer te verbeelden.
Vermeer werkte altijd erg lang aan een schilderij en zijn oeuvre is maar klein - we kennen slechts 36 werken van zijn hand. Naast schilder was Vermeer ook kunsthandelaar en taxateur van schilderijen.
Leven in Delft
Vermeer woonde en werkte zijn hele leven in Delft. Mogelijk was hij in de leer bij stadgenoot Carel Fabritius (1622-1654) of Leonaert Bramer (1596-1674). De protestantse schilder trouwde in 1653 met de rijke katholieke Catharina Bolnes en kreeg met haar veertien kinderen. Het hele gezin woonde in bij Vermeers schoonmoeder, Maria Thins.
Nadat Vermeer was gestorven, raakte zijn naam in de vergetelheid. Lange tijd werden zijn schilderijen aan andere, toen wél bekende kunstenaars toegeschreven, zoals Pieter de Hooch (1629-1684). Totdat in de 19de eeuw Vermeer werd ‘herontdekt’. De Franse kunstcriticus Théophile Thoré (1807-1869) noemde Vermeer een genie en bracht hem voorgoed onder de internationale aandacht.
Historiestukken
Vermeer begon omstreeks 1654 als schilder van historiestukken. Voor deze Bijbelse en mythologische voorstellingen inspireerde hij zich op schilders uit Amsterdam en Utrecht. Werken van hen kon Vermeer dagelijks zien, in de kleine kunstcollectie van zijn schoonmoeder.
Voor het schilderen van historiestukken was veel kennis en denkwerk nodig. Het stond daarom hoger in aanzien dan bijvoorbeeld landschappen, portretten en stillevens, waarin alleen de zichtbare werkelijkheid werd nagebootst.
Huiselijke taferelen
Vanaf circa 1656 begon Vermeer met zijn beroemde huiselijke taferelen, mogelijk onder invloed van Pieter de Hooch. Hierin houden een of meer figuren - meestal vrouwen - zich bezig met een alledaagse activiteit als melk schenken, kantklossen, musiceren of een brief lezen. Vermeer besteedde veel tijd en aandacht om alles zo exact mogelijk weer te geven. Zelfs partijen in de schaduw schilderde hij tot in detail - enorm tijdrovend. En je ziet het pas wanneer je langer naar zijn schilderijen kijkt.
Opvallend in deze kunstwerken is het licht dat door een raam naar binnen stroomt. Ook zette Vermeer ontelbaar veel stipjes. Hiermee suggereerde de schilder de weerkaatsing van licht op glanzend aardewerk, satijn of een schitterend wateroppervlak.
Ultramarijn
Het blauw in Vermeers schilderijen is erg intens. Hij gebruikte hiervoor een bijzonder pigment: ultramarijn. Dit werd gemaakt van het helderblauwe mineraal lazuriet, afkomstig uit de halfedelsteen lapis lazuli uit Afghanistan.
Door de zeldzaamheid was ultramarijn in die tijd het allerduurste pigment dat te krijgen was. Het was zelfs kostbaarder dan goud. Hoe Vermeer dit kon betalen blijft een raadsel, maar hij paste ultramarijn in zijn schilderijen rijkelijk toe - niet alleen voor kleding, maar ook voor minder opvallende delen, zoals schaduwen.
Befaamd kunstenaar
Vermeer woonde zijn hele leven in Delft en was er een beroemd kunstenaar. Hij werd zelfs tweemaal gekozen tot hoofdman van het Delftse schildersgilde. Het enig bewaarde panoramische stadsgezicht van zijn hand is dan ook van Delft.
De welgestelde Delftse rentenier en kunstverzamelaar Pieter Claesz van Ruijven was een groot bewonderaar en een van Vermeers belangrijkste afnemers. Ongeveer de helft van Vermeers oeuvre was in zijn bezit.
