Ons museum is een huis vol verhalen. Als de muren zouden kunnen spreken!
Het Mauritshuis is gebouwd in 1644. In de eerste jaren is het pand ingericht als chique woonhuis van Johan Maurits van Nassau-Siegen. Deze achterneef van Willem van Oranje is dan net teruggekeerd uit Nederlands-Brazilië, waar hij jarenlang gouverneur van de Nederlandse kolonie was geweest (lees meer over Johan Maurits). Na zijn vertrek wordt het Mauritshuis een verblijf voor gasten van het Binnenhof. Tot 5 januari 1822. Op die dag opent koning Willem I het Mauritshuis als museum.
Je ziet bij ons een van de oudste schilderijenverzamelingen van Nederland. Maar deze verzameling was niet van Johan Maurits, zoals je misschien zou denken. Veel schilderijen komen uit de collectie van stadhouder Willem V, de vader van koning Willem I. Lange tijd toonde deze prins zijn verzameling in een speciaal gebouwde schilderijenzaal, op loopafstand van ons gebouw: Galerij Prins Willem V aan het Buitenhof. Koning Willem I verhuist de collectie van zijn vader naar het Mauritshuis. Hij noemt het nieuwe museum: het Koninklijk Kabinet van Schilderijen, nog steeds onze officiële naam.
Staatscourant
In de Staatscourant van donderdag 3 januari 1822 staat: ‘Het Koninklijk Kabinet van Schilderijen te ’s Gravenhage zal voortaan des woensdags en des zaturdags . . . kunnen worden bezigtigd door een ieder, die wel gekleed is, en geene kinderen bij zich heeft’. De officiele openingsdag was dus op 5 januari 1822. Inmiddels is er veel veranderd. Tegenwoordig verwelkomen we kinderen juist. En aan dress-codes voor bezoekers doen we al lang niet meer. Wij willen dat iedereen zich bij ons welkom voelt!
Topstukken
Ons beroemdste schilderij is lange tijd Potters Stier. Mensen komen speciaal voor dit enorme schilderij vol levensechte details naar het Mauritshuis toe. Koning Willem I zorgt er ondertussen voor dat we er nog vele andere topstukken bij krijgen, zoals Vermeers Gezicht op Delft, Van der Weydens Bewening van Christus, en Rembrandts Anatomische les van Dr Nicolaes Tulp. Na 1830 kunnen we door geldgebrek nauwelijks nog aankopen doen.
De zalen op de bovenste verdieping ogen dan overvol, want de schilderijen hangen lijst aan lijst. Op de begane grond vergapen bezoekers zich aan de historische voorwerpen van het Koninklijk Kabinet van Zeldzaamheden. Dit rariteitenkabinet verhuist in 1875, zodat er meer ruimte vrijkomt voor de schilderijen. Hoe onze wanden er in die jaren uitzien, toont dit interieur van de Rembrandt-zaal in 1884 door Antoon Heijligers. Heel anders dan tegenwoordig.
Nieuwe directeur
Vanaf 1889 verandert er van alles door de komst van een nieuwe directeur, Abraham Bredius. Het gebouw wordt opnieuw ingericht en er komen veel schilderijen bij. Ook van Bredius zelf. Zo koopt hij in 1903 Rembrandts Twee Afrikaanse mannen en geeft het in bruikleen aan zijn eigen museum. Al die nieuwe ‘gezichten’ trekken nieuwe bezoekers. In deze periode komt het ene na het andere topstuk naar ons toe. Als Fabritius’ Puttertje in 1896 in Parijs wordt geveild, is Bredius zo slim om iemand anders te laten bieden. Zo weet hij de prijs laag te houden. Ook Vermeers Meisje met de parel, inmiddels onze beroemdste bewoner, komt rond die tijd naar het museum. Het is de Haagse verzamelaar Andries des Tombe die het schilderij in 1903 aan ons schenkt in zijn testament, nadat hij het in 1882 voor slechts 2 gulden en 30 cent op een Haagse veiling had gekocht.
Nieuwe publieksfavorieten
Ook Bredius’ opvolger, Wilhelm Martin, draagt zijn steentje bij aan de collectie. Zo weet hij enkele topstukken te verwerven uit de privéverzameling van de eerste directeur, Johan Steengracht. Inmiddels zijn Ter Borchs ‘Luizenjacht’ en Steens ‘Soo voer gesongen, soo na gepepen’ echte publieksfavorieten geworden. In de jaren tussen de twee wereldoorlogen hebben we maar weinig geld tot onze beschikking, maar we krijgen wel enkele mooie schilderijen cadeau, zoals Ter Borchs Briefschrijfster en Steens ‘Oestereetstertje’.
In 1999 verwerft directeur Frits Duparc, die garant heeft gestaan voor vele bijzondere aanwinsten, Rembrandts Portret van een oude man dankzij de steun van vele fondsen en particulieren.
Als je nu door onze zalen loopt, zie je hoe de directeuren uit het verleden hebben bijgedragen aan de verzameling van het Mauritshuis. Voorstellingen van bekende kunstenaars, zoals Rembrandt of Rubens, maar ook van vrijwel onbekende meesters, zoals de stillevens van Pieter van Anraadt of Dirck de Bray.
Eerste vrouwelijke directeur
In 2008 krijgen we onze eerste vrouwelijke directeur, Emilie Gordenker. Haar grootste opdracht is de renovatie en uitbreiding van ons gebouw – vele sponsors maken dit project mogelijk. Tijdens de verbouwing gaan Meisje met de parel en andere topstukken op reis naar Japan en de Verenigde Staten. Terwijl de verbouwing in volle gang is, verwerven we een bijzonder stilleven van een vrouwelijke schilder: Clara Peeters. Zij is een echte pionier – haar stillevens hadden veel invloed. In juni 2014 wordt de verbouwing afgerond. Koning Willem-Alexander opent ons “nieuwe” gebouw. De oude meesters zijn weer thuis. Het publiek blijkt ze gemist te hebben, want de bezoekersaantallen zijn heel hoog. Ons gebouw is nu groter dan ooit, met een ondergrondse foyer en veel extra ruimte voor publiek en collectie.
